Sürekli ertelemekten yakınıyorsanız bu yazı tam size göre! Uzman Anila Çelik, prokrastinasyonun nedenlerini ve kurtulma yollarını anlatıyor.
Erteleme Hastalığı: "Yarın Yaparım" Diyenlerin Bilimsel Kabusu
"Sonra yaparım" cümlesi hayatınızın sloganı mı oldu? Aile ve Çift Terapisti Anila Çelik, bu davranışın arkasındaki psikolojik nedenleri ve kurtulma yollarını açıklıyor. İşte "prokrastinasyon" denen o illet hakkında bilmeniz gereken her şey...
Erteleme Hastalığı Tam Olarak Nedir?
Resmi adıyla prokrastinasyon, aslında tıbbi bir tanı değil. Ama öyle yaygın ki neredeyse çağın vebası haline geldi. 2023'te yapılan bir araştırmaya göre her 10 kişiden 7'si kronik erteleyici. Peki neden?
Anila Çelik'e göre: "Erteleme, duygusal düzenleme sorunudur. Beynimiz kısa vadeli rahatlığı uzun vadeli kazanca tercih ediyor." 2020 pandemisinde bu durum %40 artmış. Evden çalışma düzeniyle birlikte "yarın yaparım"cılar türedi.
Neden Hepimiz Birer Erteleyici Olduk?
İşte uzmanın açıkladığı 5 temel neden:
- Beynin oyunu: Anlık haz bölümü (limbik sistem) mantıklı düşünen bölüme (prefrontal korteks) baskın geliyor
- Mükemmeliyetçilik: "Ya mükemmel olmazsa" korkusuyla hiç başlamamak
- Korku faktörü: Başarısızlık korkusu sandığınızdan daha güçlü
- Dijital çağ: Sosyal medya ve oyunlar anlık dopamin patlamaları sağlıyor
- Kararsızlık: Nereden başlayacağını bilememe sendromu
2022'de Harvard'da yapılan bir araştırma, erteleyenlerin beyinlerinde farklı aktivite modelleri olduğunu ortaya koydu. Yani bu sadece tembellik değil, nörolojik bir durum!
Kurtulma Rehberi: Erteleme Tuzağından Nasıl Çıkılır?
Anila Çelik'in önerdiği sıra dışı teknikler:
- 2 dakika kuralı: Yapmanız gereken işe sadece 2 dakika ayırın. Devamı gelecek
- Çirkin başlangıç: Mükemmel olmasın diye bilerek kötü başlayın
- Ceza yöntemi: Ertelemeniz durumunda sevdiğiniz bir şeyden mahrum kalın
- Zaman bloklama: Telefonunuzu uçak moduna alıp 25 dakikalık kesintisiz çalışma
- Görünür hedefler: Yapılacaklar listesini buzdolabına yapıştırın
2019'da Stanford Üniversitesi'nde geliştirilen "zıt eylem" tekniği de işe yarıyor: Ertelemek istediğinizde tam tersini yapın! Beyninizi şaşırtın.
Ne Zaman Profesyonel Yardım Almalı?
Şu durumlarda bir uzmana başvurun:
- Erteleme yüzünden işinizden olma riski varsa
- Önemli faturaları bile ödemeyi erteliyorsanız
- Sosyal ilişkileriniz bozulmaya başladıysa
- Kendinize olan saygınızı kaybediyorsanız
Anila Çelik son olarak şunu söylüyor: "Unutmayın, bugün dünün yarınıydı. Ertelediğiniz her şey aslında kendinizi erteliyorsunuz."
Peki siz hangi görevi okurken bile ertelediniz? Şu an bu yazıyı okumayı bırakıp o işe hemen başlamaya ne dersiniz? Yoksa "sonra okurum" mu diyorsunuz?
