Milyonlarca Çalışanı İlgilendiren Kıdem Tazminatında İstisna: Ayrıntılar ve Yeni Düzenlemeler
Kıdem Tazminatı Nedir ve Kimler Hak Eder?
Kıdem tazminatı, bir çalışanın işyerindeki hizmet süresinin karşılığı olarak işten ayrıldığında aldığı bir ödemedir. Türkiye’de kıdem tazminatına hak kazanmak için genellikle bir işyerinde en az bir yıl çalışmış olmak ve işten çıkarılmış olmak gerekiyor. Ancak bazı durumlarda çalışanlar kendi rızalarıyla işten ayrıldıklarında da kıdem tazminatı alabilirler. Peki, bu istisna durumları neler?
Kıdem Tazminatında İstisnalar ve Şartlar
Kıdem tazminatında bazı özel durumlar, çalışanların kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında da bu haktan yararlanmalarını sağlıyor. Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz, bu konuda şu bilgileri veriyor: “Mülga olan 1475 sayılı eski iş kanunun sadece kıdem tazminat maddesi yürürlükte kalmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda ise işçinin işten ayrılma durumunda kıdem tazminatı alabilmesi için belirli şartlar öngörülmektedir.”
Yılmaz, bu şartların 24. ve 25. maddelerde yer aldığını ve genellikle kıdem tazminatının, işçi ya da işverenin feshi ile mümkün olduğunu belirtiyor. Ayrıca emeklilik şartları da kıdem tazminatını etkileyen önemli faktörlerden biridir.
Kıdem Tazminatı Almanın Emeklilikle İlişkisi
Emeklilik, kıdem tazminatı alma haklarından biridir. Emeklilik şartlarını tamamlayan bir çalışan, kıdem tazminatını alabilir. Türkiye’de emeklilik şartları işe giriş tarihlerine göre değişiklik göstermektedir:
- 08.09.1999 Öncesi: İlk işe giriş tarihine göre 5000 ile 5975 gün prim ödemesi yapılmış olması ve 20 yıl kadın, 25 yıl erkek çalışma süresi gerekmektedir. 2023 yılı itibarıyla EYT yasası ile yaş haddinin kaldırıldığını belirtmek önemlidir.
- 09.09.1999 - 30.04.2008 Arası: Kadınlar 58 yaşında, erkekler ise 60 yaşında emekli olabilmekte ve 7000 gün prim ödemesi gerekmektedir. Kısmi emeklilikte ise 25 yıl çalışma süresi ve 4500 gün prim ödemesi yeterlidir.
- 01.05.2008 Sonrası: Kadın ve erkeklerde 7200 gün prim ödemesi gerekmekte ve yaş şartı 65 yaşına kadar çıkmaktadır. Kısmi emeklilikte ise 5400 gün prim ödemesi gerekmektedir.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılanlar İçin Kıdem Tazminatı Şartları
Bir çalışan kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilmesi için prim günlerinin ve hizmet süresinin tamamlanmış olması gerekmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) yazı almak zorunlu değildir; işverenin sosyal güvenlik yasalarına hakim olması durumunda, emeklilik hakkı kazanıldığında kıdem tazminatı talep edilebilir.
Yıl Sonunda Kıdem Tazminatında Beklenen Değişiklikler
2024 yılı için kıdem tazminatında önemli değişiklikler beklenmektedir. Asgari brüt ücret yıl sonuna kadar 20.002,50 TL olarak belirlenmiş olup, bu rakamın yıl sonunda %50 civarında artması öngörülmektedir. Ayrıca kıdem tazminatında üst sınırın 45.245,80 TL’ye çıkması bekleniyor. Bu durum, kıdem tazminatı alacak çalışanlar için avantajlı olabilir.
Sonuç: Kıdem Tazminatında Avantajlar ve Yıl Sonu Stratejileri
Kıdem tazminatında yapılan düzenlemeler ve istisnalar, çalışanlar için önemli fırsatlar sunmaktadır. Kendi isteğiyle işten ayrılanlar için kıdem tazminatına hak kazanma şartları ve emeklilikle ilişkili durumlar, çalışanların finansal güvenliğini sağlamada kritik rol oynar. Yıl sonunda yapılacak düzenlemeler ise kıdem tazminatını daha avantajlı hale getirebilir. Çalışanların bu bilgileri dikkate alarak uygun stratejiler geliştirmeleri önemlidir.
