19 Mayıs'ın 100. yılı sizin için ne ifade ediyor?
Burhan UYAN: Günümüzde algılayabilmesi çok zor olabilir. Ancak bir an için düşününüz: Tarihteki en büyük imparatorluklardan birindesiniz, ülkeniz sürekli bir çöküş-parçalanma halinde, güçlü devletler sizi parçalamak için ellerinden geleni yapıyor, içeriden ve dışarıdan her türlü ihanetle sarılmış durumdasınız. Nihayetinde ülkeniz parçalar halinde başka devletlere teslim edilmek üzere anlaşılmış, padişahınız da ülkeden kaçmış, ümitsiz ve çaresiz kalmışsınız. Ülkenizdeki yoksulluk, eğitimsizlik tahmin edilebilir seviyede dahi değil. İşte bu şartlar altında ülkesindeki en iyi askeri eğitimi almış, savaş meydanlarında varlığını ispat etmiş bir avuç ama gerçekten bir avuç kahraman demişler ki 'Ya istiklal ya ölüm!' İşte benim için 19 Mayıs ulus olmaya dair bu kararlılığın yani Türk iradesinin yenilmezliğini ifade ediyor…
Samsun Atatürk heykeli dijitalleştirme projesi nasıl, ne amaçla başladı?
Burhan UYAN: Çocukluğumdan beri bilim ve teknolojiye daima meraklı oldum. Biraz da bu nedenle sanırım bir hukukçu olarak çok uzun yıllardır fikri mülkiyet yani marka-patent-endüstriyel tasarım-faydalı model alanlarında çalışıyorum. Dünyanın geleceğinin üzerine tasarlandığı 22. Yüzyılın teknolojilerinden biri de 3-Boyutlu tarama ve katmanlı imalat denilen üretim yöntemidir. Dünyanın en önemli müzelerinin eserlerini korumak ve kazançlarını sürdürebilmek için halkın dokunabileceği bir örnek/replika üretimleri de yaptığını görüyoruz. Bizim ülkemizde de bazı örnekleri var. Bu alanda çalışırken neden şehrimizin markalarından biri olan Samsun Atatürk Heykeli'ni de bu yöntemle sonsuza kadar yaşatmayalım ki dedim. Ayrıca bu teknolojiyi şehrimizde uygulamanın evlatlarımız için geleceğe dair ilham verici bir çalışma olabileceğini ve onlarda gelecekteki yeni iş ve uzmanlık alanları hakkında bir farkındalık yaratabileceğimi düşündüm. Bu konuda tasarladığım çalışma planımı sosyal medyada paylaşınca çok ilgi gördü ve hemen projeye paydaş olma talepleri geldi. En önemli talep ise çok şaşırtıcı bir biçimde projemizden sadece 1 yıl önce Amerikan Başkanı Barack Obama'nın yüzünün tarandığı cihazın aynısının sahibi olan Samsunlu bir firmadan geldi. Derhal proje basamaklarını oluşturduk, gerekli izni aldık ve çalışmaya başladık.
Bu proje kapsamında bu zaman kadar neler yapıldı? Teknik olarak nasıl bir çalışma süreci geçirdiniz?
Burhan UYAN: Projemizde Artec EVA marka 3D Scanner/dijital tarama cihazı ve bu cihaza özel bir yazılım kullandık. 6 yöne hareket edebilen kabini olan özel bir vinç kiraladık, ekibimizle birlikte yerden 10 metre yükseklikte günlerce Samsun Atatürk Heykeli'ni taradık. Bu sırada Samsunlu ödüllü bir fotoğraf sanatçımız ile ona destek veren bir hanımefendi fotoğraf sanatçımız 360 derecede 3 yükseklik katmanında 600'den fazla yüksek çözünürlüklü fotoğraflar çekti. 50 mikron hassasiyetinde 3D dijital tarama sonucunda elde edilen verinin büyüklüğü bizi çok şaşırttı ve endişelendirdi. Günümüzde gelişmiş bir bilgisayarın RAM hafızasının 16 GB olduğunu düşünürseniz elimizdeki 72 GB verinin işlenmesinin imkansızlığını tahmin edebilirsiniz. Ayrıca elimizde 32 ayrı tarama dosyası birleştirilmek üzere arşivlenmişti. En üst düzey bilgisayar sistemlerini kullanmak istedik hatta proje paydaşımız çok güçlü bir server aldı ancak Samsun'da 3D dijital modellemeyi başaramadık. Yaptığımız araştırmada İstanbul'da bir Türk firmasının bu konuda dünyadaki diğer firmalarla rekabet edebilecek nitelikte çalışmalar yaptığını öğrendik, iletişime geçtik. Bu firma milli bir sorumluluk duygusuyla günümüz dünyasındaki teknik sınırları zorlayarak elimizdeki tüm dosyaları bir araya getirdi ve heykelin matematiksel anlamda kusursuz bir 3D modelini ortaya çıkarmayı başardı. Daha sonra 3D modelin 3D printer/baskı-üretim cihazların üretilebilmesi için gereken dosyasını oluşturdu ve tarihte ilk kez heykelimizin modelini basarak elimize aldık. İşte karşınızda! Bu ilk model çok ufak tefek düzeltmelerin yapılması gerektiğini bize gösterdi, şu anda teknik ekip bunları hem 3D dijital modelde hem de 3D baskıda mükemmelleştirmekle meşgul.
Çalışma sizin için ne ifade ediyor?
Burhan UYAN: Bu çalışma benim için öncelikle 19 Mayıs'ın 100. yılında Samsun şehrine ve bu şehre ayak basan o kahraman kadroya layık olmayı ifade ediyor. Sonrasında ise gençlerimize yüksek teknolojiyle çalışabilmenin ve daha önceden düşünülemeyen nice yeni çalışmalar yapabilmenin mümkün olduğunun gösterilebilmesini yani onlara gelecek açısından ilham verilebilmesini ifade ediyor.
3D üretilmiş ilk heykel model elinize ulaştı. Neler hissettiniz?
Burhan UYAN: Modeli ilk kez elime alınca ne kadar heyecanlandığımı anlatamam. Sadece emeklerimizin karşılığını almak ve Türkiye'de ilk olan projemizi başarmanın mutluluğu değil ayrıca çocukluğumdan beri Samsun ile özdeşleşmiş devasa bir bronz sanat eserini ilk defa elimde görebilmek olağanüstü bir duyguydu. Bu duyguyu herkesin yaşamasını sağlamak için çalışıyorum şimdi.
Tarihi projenin 'ilk' olan noktaları neler? Projenin heykelcilik açısından önemi nedir?
Burhan UYAN: Bu projede birçok ilk var: 50 mikron hassasiyetinde taranmış ilk Atatürk Heykeli, 3D scanner cihazı ile taranarak 3D üretilmiş ilk Atatürk heykeli, bu teknolojilerle taranmış en büyük heykel olma gibi… Heykelin dünyadaki en güzel at heykeli olduğunu düşünen birçok sanatçı olduğunu öğrendik. Hatta bir şehri efsanesi olarak kuyruğunun yere değmemesi halinde dünyadaki ilk heykel olacağı anlatılır ki bunun doğru olmadığını incelediğimiz-araştırdığımız dünyadaki onlarca heykelde gördük. Sosyal medyadan projemiz hakkında bilgi sahibi olan çok sayıda mimarlık, sanat ve heykel öğrenici ve meraklı bizden dosyaları istedi. Zira dünyadaki en güzel atın dijital bir kopyası ile yapılamayacak güzellikte bir çalışma olamaz!
Projede sizi şaşırtan noktalar neler oldu?
Burhan UYAN: Bizi en çok şaşırtan şey Atatürk'ün yüz ifadesi oldu. Yakından bakıldığında Atatürk'e benzemediğini görebilirsiniz. İlk baş-yüz tarama sonuçlarını paylaştığımda bana tepki gösterenler oldu, oysa biz dijital modeli kendimiz çizmedik var olanı taradık! Sonra heykel sanatında bir uzmanla görüştüğümüzde bunun heykeltıraş Heinrich KRIPPEL'in sanatının ustalığı olduğunu öğrendik. Heykelin başı yakından benzemiyor ancak 8-10 metre aşağıdan baktığınız gördüğünüzün Atatürk olduğuna yemin edebilirsiniz! İşte Samsun Atatürk Heykeli'nin dünyadaki heykel sanatının en nadide örneklerinden biri olduğunu o zaman anladık ve Samsunlu olarak daha fazla gurur duyduk. Bizi 2 husus çok etkiledi: İlki heykelin 32 parçasının bazılarının birleşim yerlerini görebilmek oldu. Oysa bundan önce ben de gözümde heykelin parçalı halini gözümde canlandıramıyordum. Diğeri ise heykel üzerindeki ayrıntılar oldu. Bronz döküm olarak üretilen heykelde atın kulaklarındaki ve toynaklarındaki tüylerin, ağzındaki dişlerin, Atatürk'ün elindeki ve atın vücudundaki damarların dahi görülebilir olması şehrimizde olağanüstü bir sanat eseri olduğunu bize gösterdi.
Projenin son aşamasında neler ver?
Burhan UYAN: Şimdi son düzeltmeleri yapıyoruz. Kısa süre sonra heykeli istenilen her boyutta üretebilecek bir 'master dosya' sahibi olacağız. Projenin sonunda en büyük hayalim uluslararası nitelikte özel seri numarasına ve sertifikaya sahip 'müze kalitesinde' oranlı bir heykel üretebilmek. Sonra da elimizdeki 3D görsel dosyasını kamuoyuyla paylaşarak isteyen herkesin her platformda edinebileceği şekilde halka sunacağız.
Neden heykelin baş kısmını ayrıca bastınız?
Burhan UYAN: Heykelin üretimiyle ilgili en orijinal fotoğraflardan biri de Krippel'in atölyesinde ürettiği baş kısmını taşıyan çalışanlarının olduğu resimdir. Projeyi tasarlarken ilk aklıma gelen bunu 1932 yılından sonra 2019 yılında gerçekleştirebilmek oldu. Eğer bunu başarabilirsek projemizin tümünün başarıyla sonuçlandığını söyleyebilmek mümkün olabilirdi. Bu nedenle o fotoğrafın önüne koyabilmek için ayrıca heykelin baş kısmını 3D bastık.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Burhan UYAN: Bu projeyi mümkün kılan ekibimize/proje paydaşlarımıza teşekkür etmek isterim. Onlar bu projede hiçbir maddi karşılık beklemedikleri gibi ortaya çıkan tüm giderleri de bizzat karşıladılar. Milli bir görev duygusuyla hareket ederek bunu başarmamızı sağlayan bu değerli insanların adını buradan minnetle belirtmek isterim: 3D tarama işlemleri için cihazını da bize tahsis eden Emre Özdal ve tarama işlemlerini bizzat yapan Mesut Cemil, fotoğraflar için Ender Pekşen ve Ayten Altuniç, 3D modelleme ve 3D basım hizmetini gerçekleştiren Infotron firması CEO'su Burak Pekcan. Bu tarihi proje onlar sayesinde gerçekleştirilebildi… Son bir teşekkür de size; 19 Mayıs'ın 100 yılında doğru bir zamanlamayla bu projemizi halkımızla paylaşmamıza imkan sağladığınız için. Bu sayede artık siz de proje paydaşımız oldunuz
Biz çok teşekkür ederiz.
Röportaj: Burcu DÜZGÜN ÇOBAN
