1. Sosyal Etkileşimde Zorluklar
Göz teması kuramama: Bebekler genellikle göz teması kurarak iletişim kurmaya başlarlar. Otizmli çocuklar bu doğal göz teması etkileşimini zorlanarak yapabilir veya hiç yapmayabilirler.
Başka çocuklarla ilgilenmeme: Yaşına uygun olarak diğer çocuklarla oyun oynamada veya etkileşimde zorlanabilirler.
Sosyal gülümseme ve tepkilerde eksiklik: Bebekler genellikle sosyal bir gülümseme ile tepki verirken, otizmli çocuklar bu tür sosyal işaretlere tepki vermekte zorluk yaşayabilir.
2. Dil ve İletişimde Gecikmeler
Konuşma gecikmesi: 12-18 ay civarında "anne", "baba" gibi kelimeler beklenirken, otizmli çocuklar bu yaşlarda kelime kullanmamaya başlayabilir.
Tekrarlayan kelimeler veya cümleler: Çocuklar bazen belirli kelimeleri, cümleleri veya sesleri tekrar edebilirler.
Beden dilini ve ses tonunu kullanmada zorluk: Ses tonu, mimikler veya beden dilini uygun şekilde kullanmakta zorlanabilirler.
3. Tekrarlayan Davranışlar ve İlgi Alanları
Yinelenen hareketler: Ellerini çırpmak, parmak uçlarında yürümek, vücut sallamak gibi hareketler tekrarlanabilir.
Sabit ilgi alanları: Belirli bir oyuncak veya etkinlikte uzun süre takılma, aynı şeyi tekrar tekrar yapma isteği görülebilir.
Objelere aşırı ilgi: Oyuncakları ya da nesneleri, normalde olduğu gibi değil, genellikle başka bir şekilde inceleyebilirler (örneğin, bir oyuncak arabayı döndürmek yerine sadece tekerleklerini çevirme).
4. Duyusal Hassasiyetler
Aşırı duyusal tepki: Sesler, ışıklar, dokular gibi çevresel uyarıcılara aşırı hassasiyet veya aşırı tepkiler olabilir. Örneğin, çok yüksek seslere ağlamak ya da dokunmaya karşı aşırı hassasiyet göstermek.
Duyusal uyumsuzluk: Bazı otizmli çocuklar, belirli dokulara veya tatlara karşı aşırı tepki verebilir veya tam tersine hiç tepki vermeyebilir.
5. Motor Beceri ve Fiziksel Davranışlar
Motor beceri gecikmeleri: Bazı otizmli çocuklar, yürüme, koşma, merdiven çıkma gibi motor becerilerde diğer çocuklara kıyasla daha yavaş gelişebilir.
Koordinasyon zorlukları: Denge ve ince motor becerilerde zorlanmalar gözlemlenebilir.
6. Rutin ve Değişikliklere Karşı Tepkiler
Değişikliklere tepki: Çocuk rutinlerinde bir değişiklik olduğunda, örneğin evdeki düzen değiştiğinde veya gündelik aktivitelerde bir farklılık meydana geldiğinde aşırı tepki verebilirler. Bu durum bazen öfke nöbetlerine veya kaygıya yol açabilir.
7. Duygusal ve Davranışsal Tepkiler
Aşırı öfke nöbetleri: Çocuk değişikliklere uyum sağlamada zorlandığında öfke nöbetleri gösterebilir.
Çekilme: Bazı otizmli çocuklar, sosyal etkileşimlerden kaçınabilir ve yalnız kalmayı tercih edebilirler.
8. İleri Düzey Davranışsal Belirtiler
Sosyal beceri eksiklikleri: Çocuklar başkalarıyla oynamayı ve etkileşimde bulunmayı doğal olarak öğrenmezler; bunun yerine daha çok kendi dünyalarında kalabilirler.
Empati eksikliği: Başkalarının duygularını anlama ve onlara uygun şekilde tepki verme zorlukları olabilir. Otizm, spektrum bir bozukluk olduğundan, her çocukta belirtiler farklı yoğunlukta olabilir ve bazı belirtiler diğerlerinden daha belirgin olabilir.
Erken tanı ve müdahale, gelişimsel becerilerin artırılmasında ve sosyal becerilerin iyileştirilmesinde önemli bir rol oynar. Eğer bu tür belirtileri fark ediyorsanız, bir çocuk doktoru veya uzman bir psikologla görüşmek faydalı olacaktır.
