40'lı, 50'li yıllarda ürün ve hizmet arzı talebi ya karşılamıyor ya da başa baş geliyordu. Arz ve Talep Dengesi üreticiler için makul düzeylerdeydi. Ancak devam eden yıllar itibariyle arzın talebin üzerinde gerçekleşmeye başlaması, net vasıtasıyla ürün ve hizmetlere erişilebilirliğinin kolaylaşması beraberinde rekabeti, karlarda belirgin bir azalmayı ve talep gevşemesini getirdi.
İnovasyon yapsanız da, maliyet fiyatlarınızı makul seviyelere çekseniz de, reklam ve tanıtım bütçenize fazla kaynak ayırsanız da arz/talep dengesini yakalamak git gide güçleşti. İşte burada devreye girmeye başladı 'Planlı Eskime'.
Planlı Eskimeye; bir ürünün tasarımı esnasında ona ömür biçmek, ömür süresini planlamak, ürünün hizmet veremez hale gelebileceği süreyi planlayarak üretmek olarak tarif edebiliriz.
1901 Yılından Buyana Yanan Ampul
Shelby Electric Company şirketi tarafından Ohio eyaletine bağlı Shelby kentinde üretilen ve ABD'nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Livermole kentinde Livermore-Pleasanton İtfaiye Müdürlüğü'nde sürekli açık kalması sağlanan el üflemeli karbon filamanlı ampül aradan 118 yıl geçmesine rağmen yanmaya devam etmektedir.!...
Osram, General Electric, General Electric Overseas Group, Phillips, Tungsram, AEI ve La Compaigne des Lampes gibi küresel ampul üreticileri ürettikleri ampullerin ömrünü 1000 saat gibi bir düzeye çekmekte hiç de haksız sayılmazlar!... Planlı Eskime!...
Yazıcılar
İşyerlerimizde, evlerimizde kullandığımız yazıcılar üreticilerinin planladıkları çalışma ömürlerini tamamladıktan sonra durduk yerde arıza vermeye, soluk renkli baskı yapmaya başlarlar. Servise gittiğimizde ise yenisini almanın tamir maliyetlerinden daha iyi olacağı tavsiyesiyle karşılaşırız. Planlı Eskime!
Akıllı Telefonlar, Tabletler, Bilgisayarlar
Günlük yaşantımızın vazgeçilmezi arasında olan bu cihazlar ya üreticileri tarafından yapılan güncellemelerde, ya da birden ortaya çıkan batarya arızalarıyla hayatımıza renk katarlar! Servise gittiğimizde ise yenisini almanın tamir maliyetlerinden daha iyi olacağı tavsiyesiyle karşılaşırız. Planlı Eskime!
Bulaşık, Çamaşır Makinaları, Buzdolapları, TV'ler
Zamanında üzerlerine annelerimizin dantelli örtüler yaptığı, gözünden sakınarak kullandığı bu beyaz eşyalar, tasarım sürecinde yapılan planlı eskime uygulamaları ile (Gömülü yazılım, sayaçlar, sensörler vb.) durup dururken arıza verir. Servise gittiğimizde ise yenisini almanın tamir maliyetlerinden daha iyi olacağı tavsiyesiyle karşılaşırız. Planlı Eskime!...
Örnekleri birçok alanda genişletmek ve detaylandırmak mümkündür. Ancak işin ahlaki boyutu, sorgulanması gereken asıl kısmıdır. Bizlere bu ürünleri satarken 10.000 saat ömürlü, 2.000 adet baskı ömürlü vb. diye satılmış olsa sorun yoktur. Ancak kullanım ömrü belirtilmemesine rağmen tasarım/üretim sürecinde ömürlü bir ürün üretilerek arzı gerçekleştirilmiştir. Ayıplı, kusurlu bir arz işin literatür tanımıdır.
Sırf bir yapay tüketim/talep yaratacağım diye ürünlerin içerisine yazılımlar, sayaçlar ,sensörler koymak, planlı eskime doğrultusunda tasarım/üretimler yapmak ne kadar ahlakidir?...
Sağlıcakla
