Bilmem!
Biliyor musunuz?
Karagöz Oyunu Türklerindir.
Unesco tarafından tescillenmiştir.
Oysa bugün Karagözümüze Yunanistan sahip çıkmaktadır.
Başka ülkelerde!
Peki bu hususta ne yapıyoruz?
Gelecek nesle ne veriyoruz?
Karagöz Festivali mi?
***
Türk Tiyatro Tarihi derslerimde hep anlatmışımdır.
Gölge oyunu ilk önce Çin'den çıkmıştır.
(M. Ö.140-87)
George Jacop, Gölge Oyununa:
'Çinlilerden, Moğollara, Moğollardan Türklere geçmiştir' der.
Zira, Türk akınlarının istikametinde Gölge Oyunu şarktan garba geldiği ileri sürülmüştür. Evliya Çelebi Hacivat'ı (Bursalı Hacı Ayvad olduğunu) yazar. Ve Bursa yakınlarındaki Bedr-i Huneyn de defn eylediler) der. Karagöz içinse(İstanbul tekfuru Kostantinin saisi idi) der. Evliya Çelebi 'Aladdini Selçukiye de Hacivat ile Karagöz'ün birbirleriyle mücadelelerini o zamanın pehlivanları hayal-i zılla koyup oynatırlardı idi.' diyor.
***
Türklerde Karagöz oyununu Şeyh Kuşteri icat etmiştir.
Nasıl icat etmiş bir bakalım mı?
Bakalım.
Sultan Orhon zamanında, Bursa'da bir cami inşaatı yapımında, Karagöz bir demirci, Hacivat'ta duvarcı olarak çalışıyormuş. İkisi arasında her gün nükteli konuşmalar olurmuş. Bu nükteli konuşmalar o kadar çok uzun sürermiş ki işçiler işlerini bırakıp Karagöz ile Hacivat'ı dinlermiş. Bu yüzden caminin inşaatı ilerlemezmiş. Bunu öğrenen Orhan, Karagöz ile Hacivat'ı öldürtmüş. Bir süre sonra da iç acısı çekmeye başlamış. Sultan Orhan'ın iç acısını dindirmek isteyen Şeyh Kuşteri bir perde kurup Hacivat ile Karagöz'ü deriden yapılmış tasvirlerini perde arkasında oynatıp padişahı avutmuştur.
Nitekim Karagöz Oyunu şairlerin dizelerine de yerleşmiştir. Şair Mesut Bin Ahmet:
'Kişi kim hayal-baz bilur / Çadır tutaban gice oynar olur' demiştir.
Bilindiği gibi Karagöz Oyununun bölümleri 4 tanedir.
1-Giriş, 2- Muhavere (diyalog), 3- Fasıl, 4-Bitiş dir.
Karagöz Oyununun repertuarı da 28 oyundan bileşiktir. Bu rakam Ramazan ayında Allaha dua etmekle geçirilmesi gereken Kadir Gecesi dışındaki gecelerin sayısına denktir. Aslında Karagöz oyunlarının sayısı 28 den fazla olup, sanatçıların seçtikleri 28 oyunla kendilerine bir dağarcık getirirmişlerdir. Bu oyunlar: Abdal Bekçi, Ağalık, Aşçılık, Bahçe, Bakkallık, Balık, Bursalı Leyla, Büyük Evlenme, Cambazlar, Cinciler, Kütahya Çeşmesi, Karagözün Gelin Olması, Kanlı Kavak, Tahir ile Zühre, Mandıra Sefası, Kanlı Nigar Oyunu, Salıncak Sefası, Tımarhane, Kağıthane, Ferhat ile Şirin, Karagözün Yazıcılığı, Karagözün Gelinliği, Karagözün Çifte Cadılığı, Karagözün Aşıklığı, Karagözün Bekçiliği, Karagözün Dayak Yemesi adlı oyunlardır.
Şimdi sayalım bakalım bu oyunlar 28 tane mi?
Evet.
(Devamı haftaya bugün)
