Sanal para sisteminde fiili paranın olmadığını, gelir ve giderlerin sanal hesaplarda takip edildiğini, fiili paranın fonksiyonlarını sanal paranın yerine getirdiğini önceki yazılarımda ifade etmiştim.

Bu haftaki yazımda sanal para sisteminde bankaların olup olmayacağını, bankalar olacaksa fonksiyonlarının nasıl olacağını tartışmak istiyorum.

Günümüzde bankaların en önemli fonksiyonu fon havuzu işleticisi olmalarıdır. Bankalar ödeyecekleri faiz karşılığında fon havuzuna fon akışı sağlıyorlar ve tahsil edecekleri faiz karşılığında havuzda biriken fonları krediye dönüştürüyorlar. Bunun dışında kurumların/firmaların maaş/ücret ödemelerine aracılık ediyorlar, müşterileri adına çek, senet tahsilatı yapıyorlar, müşterilerinin elektrik, su, doğalgaz faturalarının otomatik ödeme talimatlarını yerine getiriyorlar ve para transfer ediyorlar.

Bankaların halen yapmakta oldukları, yukarıda belirtilen işleri sanal para sisteminde kim nasıl yapacaktır?

Sanal para sisteminde tıpkı bugünkü fiili para sisteminde olduğu gibi, hane halkları gelirlerinin bir kısmını günlük ihtiyaçları için harcayacak, geri kalanını tasarruf edeceklerdir. Tasarruflarını gelir getirici bir araçta değerlendirmek isteyeceklerdir. Firmalar yeni yatırımlarını finanse etmek üzere fon (kredi) kullanmaya devam edeceklerdir. Dolayısıyla sanal para sisteminde bu fonksiyonları yerine getirmek üzere bankalara yine ihtiyaç olacaktır. Ancak bugünkü kadar çok sayıda bankaya, çok sayıda şubeye ve çok sayıda çalışana ihtiyaç olmayacaktır.

Sanal para sisteminde bankalar, şube sayısı, kullanılan mekanın büyüklüğü ve çalışan sayısı itibariyle çok küçüleceklerdir. Banka sayısı azalacaktır. Fiili para olmayacağı için, bugün olduğu gibi para stoklarının muhafaza edildiği güvenli binalara, çelik kasalara, bunların muhafızlığını yapan silahlı güvenlikçilere ihtiyaç olmayacaktır. Paralar hesap kaydı şeklinde sanal olarak var olacaktır.

Fiili para sisteminde 100 lirayı muhafaza etmek, bir yerden bir yere nakletmek kolaydır ama para miktarı 100 bin liraya, bir milyon liraya hatta bir milyar liraya çıkarsa, paranın muhafazası ve bir yerden başka bir yere nakledilmesi çok zordur. Oysa sanal para sisteminde para miktarı ne kadar çok olursa olsun, muhafazası ve nakliyesi iş yükünü ve maliyetini artırmaz. Para internet ortamında sanal olarak kayıtlıdır. Para transferi hesaplar arasında olmaktadır. Bilgisayar/cep telefonu klavyesinde 100 lira yazmakla 100 bin lira yazmanın maliyeti aynıdır ve sıfıra yakındır. 100 lirayı transfer etme komutu ile 100 bin lirayı transfer etme komutunun maliyeti de aynıdır ve sıfıra yakındır.

Sanal para sisteminde bankaların bugün olduğu gibi kendi sermayeleri yine olacaktır. Bu sayede müşteriye güven verilecek ve fon havuzundan fon çıkışının fon girişinden büyük olması halinde aradaki fark sermaye ile dengelenecektir.

Bankalarda çalışan niteliksiz eleman sayısı sıfıra yaklaşacak, nitelikli eleman sayısı çok azacaktır. Nitelikli elemanların ileri düzeyde bankacılık bilgilerine sahip olmaları, bilgisayar programlarına hakim olmaları ve dürüst olmaları gerekecektir. Çalışanlar, fonlar hangi kanallardan hangi maliyetlerle temin edilirse ve hangi alanlara hangi getiri oranıyla krediye dönüştürülürse karın maksimize olacağı; genel ekonomiyi ve sektörleri nasıl bir gelecek beklediği gibi konularda doğru karar verebilecek yetkinliğe sahip olmalıdır. Sanal hesapların güvenli bir şekilde işletilmesi için çalışanların gelişmiş bilgisayar programlarına hakim ve yeniliğe açık olmaları gerekecektir.

Sanal para sisteminde maaş/ücret ödeme, para transfer etme, otomatik ödeme talimatlarının yerine getirilmesi gibi bankacılık işlemlerinin yapılması çok kolay olacaktır. Bunların yapılması için bankalara ihtiyaç olmayacaktır. Herkesin maaşı/ücreti kendi sanal hesabına yatacak ve herkes kendi sanal hesabından para transfer edecektir. Herkes elektrik, su, doğalgaz, telefon gibi rutin ödemlerinin otomatik ödeme talimatını kendi sanal hesabına tanımlayabilecektir.

Sanal hesaplar bankalarda açılabileceği gibi banka dışında sanal hesaplar sisteminde de açılabilecektir. İsteyen sanal hesaplar sistemini banka gibi kullanabilecektir. Sanal hesaplar sistemindeki hesabından para transfer edecek, tasarruflarını biriktirecek, borç verecek, borç alacak, borç ödeyecek, alış veriş yapacak vs.

Gelecekte fiili paranın bütünüyle ortadan kalkacağından ve onun yerini sanal paranın alacağından kuşku duymuyorum. Bunun dışındaki anlattıklarımda farklı gelişmeler olabilir. Örneğin devlet sistemin güvenliği bakımından, bankacılık sistemin işleyişini bütünüyle kendisi üstlenebilir. Banka, şube ve çalışan sayısının çok azalacak olması, devasa banka binalarına ihtiyaç duyulmayacak olması ve işlerin alabildiğine kolaylaşacak olması devleti böyle bir adım atmaya yöneltebilir.

Sanal para bankacılığında iş yapmak çok kolaylaşacak, iş yapma maliyeti çok düşecek, güvenlik biçim değiştirecek ve çok daha önemli olacak.