Kabak tadı veren konu...

n Tahmin ediyorum, birçok kimse “bu konu kabak tadı verdi” diyordur. Doğrudur, konu gerçekten kabak tadı verdi. Yazmaktan ben de mutlu değilim. Ama hafif raylı sistem üzerindeki sisler bir türlü kalkmıyor ya da kaldırılmıyor. Yapılan her çelişkili açıklama; sis perdesini biraz daha kalınlaştırıyor, kafaları biraz daha karıştırıyor. Bundan önceki iki yazımda güzergah ve yolcu sayısındaki çelişkileri ve gerçekleri anlatmaya çalıştım. Bugün de maliyet konusuna değineceğim ve -gerçek dışı- yeni açıklamalar yapılmadığı sürece de konuya bir daha kolay kolay dönmeyeceğim.

n Derdim, Başkan Yılmaz’ın tabiriyle “Samsun’da gerçekleştirilen en büyük projelerden biri olan” ve artık yapılmış bulunan bir yatırımı eleştirmek ve hele de bazılarının sandığı gibi karalamak değil. ABD mahkemelerinde tanıklar “ Gerçeği, yalnızca gerçeği ve gerçeğin tamamını ifade edeceğim” diye yemin ederler. Gerçeğin bir kısmını söylemek yetmez. Bir kısmını gizleyerek ya da doğru kısmının yanına doğru olmayanı ekleyerek de gerçeği çarpıtmak ve insanları yanıltmak mümkündür. Samsun Hafif Raylı Sistem Projesi’nde yapılan da budur. Ya gerçeğin sadece bir kısmının söylenmekte ya da daha da kötüsü söylenen gerçeğin arkasına gerçekle ilgisi olmayan başka beyanlar takılmaktadır.

n Samsun halkı, sistemin yaklaşık 110 milyon Avro ya malolduğunu bilir veya sanır. İhale bedeli 105 milyon 987 bin 711 Avro dur. Yetkililer konuşmalarında bunu ya 106 ya da 110 milyon Avro ya yuvarlarlar, halk da öyle bilir. Rakam doğrudur ama maliyetin yani gerçeğin tamamı değildir. Bu sadece Alarko’nun aldığı ihalenin bedelidir. Belediyenin bunun dışındaki harcamaları hiç gündeme gelmemiştir. Söz gelimi kamulaştırmalar, inşaat maliyetleri ve hepsinden önemlisi kullanılan kredilerin faiz yükü. Raylı sistem için Samsun Büyükşehir Belediyesi 115 milyon Avro dış kredi kullanmıştır. Bu kredilerin faiz yükü ve ödeme takvimi hiç açıklanmamıştır. Birkaç gazeteci dışında merak eden de soran da olmamıştır. Ben bunu ısrarla soranlardan birisiyim ve hala soruyorum ve hala bu kent halkına yapılacak doyurucu net ve kesin bir açıklama bekliyorum. Yapılacağını pek sanmıyorum ama el yordamıyla hesaplamak ya da iz sürerek sonuca varmak imkansız değil. İşte size bir ipucu:

n Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Yusuf Ziya Yılmaz, 10.10.2011’de sisteminin hizmete girmesinin birinci yıldönümünde Ana Kumanda Merkezi’ndeki ödül töreninde personeline hitap ediyor. Şu satırlar o konuşmadan: “108 milyon Avro luk proje 130 milyon Avro yu buldu. Bu 300 milyon TL’ye denk gelen büyük bir sistem. İnşat ve mekanizasyon, kamulaştırma bedelleri gibi harcamalarla 500 milyon TL’yi aşan büyük bir yatırım. Hayatım boyunca hep yatırımlar yaptım, bu kadar büyük bir yatırımı, hiçbir yatırımı da konuşmadık. Bu kadar büyük yatırım sunan unsurlarsınız. Ne kadar önemli olduğunu başladığımızda anlattık. Bir yıl önce ‘vezir de-rezil de olabiliriz’ demiştik. Olacaksak hepimiz olacaktık. Tren işletmeciliğinden gelen bir ekip değildik. Ama başarı sağlandı, mutluyuz.”

n Başarı sağlandığı kesindir, bu konuda sevinmeleri ve hatta övünmeleri en tabii haklarıdır. Ama bu başarının bu kente maliyetini açıklamak da görevleridir. Katılımcı demokrasi ve şeffaf yönetim bunu gerektirir. Kendi personellerine bir gurur gününde ifade ettikleri “500 milyon” rakamı oldukça büyüktür fakat gerçeği tam yansıtmamaktadır. Zira bu rakam içinde faizler yoktur. Faiz yükü de eklendiğinde ne yazık ki bu rakam çok daha yukarılara çıkacaktır. Şimdi sorulması ve yanıtlanması gereken Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin bu borç yükünün altından kalkıp kalkamayacağıdır.

n Raylı sistem pahalıdır ve galiba bizde biraz daha pahalıya malolmuştur. Toplu taşıma sistemleri genelde zarar eden sistemlerdir ama sanırım(!) bizim sistem normalden de fazla zarar etmektedir ve edecektir de. Belediye ve bağlı kuruluşlarının bütçelerinde ve fasıllar arasında yapılan aktarmalar, zararı bir süre gizler ama ortadan kaldıramaz. Yapılacak iş orada da net davranmak ve gerçeği halkla paylaşmaktır. Yoksa insanlar gerçeği; saklandığı muhasebe kayıtlarının arasından iğneyle de olsa kuyu kazarak çıkarırlar. Sırf bu nedenle de olsa saklanamayacak gerçeği paylaşmakta bir sakınca yoktur tam tersine yarar vardır...