Geliş değil önemli olan geliş sebebi ve gelişin getirdikleridir. 19 Mayıs 1919'un yüzüncü yılını eğer o gelişin öncesi ve sonrasıyla ele alacaksak ve o gelişi Milli Mücadele destanı, dağılan, yakılan yıkılan bir imparatorluğun külleri arasından yeni ve dinç bir devletin kurulmasının başarı öyküsüyle kutlayacaksak sorun yok. Ama 19 Mayıs 2019'u salt Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun gelişi olarak anlayacak ve o dar çerçevede kutlayacaksak işte o zaman sorun var demektir.
19 Mayıs 1919 sabahı Samsun Tütün İskelesine ayak basan 9. Ordu ve Mülhakatı Müfettişi Mirliva Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının bu kentte attığı o ilk adım, İstanbul'da altı ayda hazırlanan büyük ve bir kutsal davanın, emperyalizme ve çağa başkaldırının ilk adımıdır. O adım 'öldü' sanılan bir milletin ölmediğinin cihana ilanının ilk adımıdır. O adım doğudan batıya, kuzeyden güneye bir vatanın kurtuluşunun ilk adımıdır. O adımı o mana zenginliği ile anlamayan ve anmayan hiçbir kutlama gerçek bir kutlama olmaz, olamaz.
Bir millet ki, tarihinde hiç boyun eğmemiş, yenilmiş ama hiç teslim olmamış… Bir millet ki ezelden ebede akan bir duru kaynak misali hiç kirlenmemiş ve hiç kurumamış… Ve bir millet ki dünya tarihinde ilk defa olarak galiplerin dayattığı barış anlaşmasını süngüleriyle yırtmış… O adım o milletin başkumandanıyla, başkumandanın da ordusu ve milletiyle buluşmasının ilk adımıdır ve onun için ilk adımdır, onun için kutlu adımdır.
Bizim gençlik yıllarımızda marşlar vardı o destanı nasıl bir coşkuyla söylerdik; şiirler vardı anlatan nasıl da duygulanarak okurduk. Faruk Nafiz Çamlıbel'in 'At' şiiri bunlardan biridir. 'Bin gemle bağlanan yağız bir ata' benzetir milleti ve şiirin sonunu şöyle bağlar: 'Son şanlı macerasını tarihe anlatın:/ Zincirler içinde bağlı duran atın/ Gittikçe yükselen başı Allah'a kalkıyor/Asrın baş eğdi sandığı at şaha kalkıyor.'
Bir isyandır, bir şahlanıştır Türk'ün Milli Mücadelesi. 'İstiklali Tam ve Hakimiyeti Milliye' yani 'Tam Bağımsızlık ve Ulusal Egemenlik' demektir. Onu da bir başka şair şöyle dile getirir bir dörtlükte: 'Davası yalın kılıç kesilmiş avucunda/ O dört yanı tutuşmuş bir kıtanın ucunda/ Açılan ilk ihtilal bayrağıdır Asya'nın/ Vay haline o bayrak altına koşmayanın…'
19 Mayıs 1019'un yüzüncü yılı Türk Milletine kutlu olsun…
